Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Polsce

Data dodania: 3 sierpnia, 2024 / Aktualizacja: 18 sierpnia, 2024

Lista-swiatowego-dziedzictwa-UNESCO-w-Polsce | Źródło: Obrazek wygenerowany przez AI - może różnić się od rzeczywistości

Polska ma 17 obiektów na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Z tego 15 to dziedzictwo kulturowe, a 2 to obiekty przyrodnicze.¹ Są to m.in. stare miasta, piękne zabytki czy unikalne obszary natury. Takie miejsca pokazują nasze bogate dziedzictwo. Podkreślają też rolę Polski w społeczności międzynarodowej.

Kluczowe wnioski

Polska posiada 17 obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO¹
15 z nich to dziedzictwo kulturowe, a 2 to obiekty przyrodnicze¹
Lista obejmuje zarówno historyczne centra miast, jak i cenne zabytki architektury oraz unikalne obszary chronionej przyrody
Wpisy na Listę UNESCO świadczą o bogatym dziedzictwie kulturowym i naturalnym Polski
Polska ma także 5 obiektów na Polskiej Liście Informacyjnej UNESCO¹

Wprowadzenie

Wpis na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO to ważne wyróżnienie. UNESCO przyznaje je miejscom wyjątkowej kulturowej lub przyrodniczej wartości. Te miejsca mają ogromne znaczenie dla wszystkich ludzi na Ziemi.² Zdobycie tego wyróżnienia oznacza nie tylko dużo prestiżu. To także zobowiązanie do opieki i zachowania tych miejsc dla przyszłych pokoleń.³

Znaczenie wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO

Wpis na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO to zaszczyt dla danego obiektu. Mówi o jego wyjątkowych osiągnięciach czy walorach.² Te mogą być zarówno dziełem człowieka, jak i dar natury. Mają one znaczenie dla całego świata.³

Kryteria kwalifikujące obiekty do wpisu na Listę

Aby dostać się na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, miejsce musi spełnić pewne warunki. Są nimi 10 kryteriów, które określił Komitet Światowego Dziedzictwa.² Chodzi między innymi o przewodnią rolę w sztuce czy unikalność jako świadek historii. Liczy się też ochrona przyrody i różnorodności biologicznej.³

Obiekty na liście w Polsce

Historyczne Centrum Krakowa

Historyczne Centrum Krakowa to Stare Miasto, Wzgórze Wawelskie i dzielnica Kazimierz.⁴ Na Wawelu jest zamek, gdzie mieszkali polscy królowie. W katedrze na Wawelu spoczywają ważni ludzie z historii Polski. Rynek Główny z Sukiennicami i kościołem Mariackim jest też ważny.

Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni

Królewskie Kopalnie Soli to były ważne miejsca przez wieki.⁴ Od XIII do XVIII wieku one zwiększały bogactwo regionu. Teraz turysty mogą zobaczyć zabytkową Kaplicę św. Kingi, która znajduje się 101 metrów pod ziemią.

Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940–1945)

Auschwitz-Birkenau to miejsce, gdzie Niemcy zamordowali ponad 1,1 miliona ludzi w latach 1940-1945.⁴ 90% z nich to Żydzi. Muzeum Auschwitz-Birkenau pokazuje baraki, ogrodzenia i wiele dowodów na zbrodnie.

Puszcza Białowieska

Puszcza Białowieska to kompleks lasów pierwotnych, który jest największy w Europie.⁴ Na obszarze polsko-białoruskim, można zobaczyć tam wiele gatunków. Żubry tu żyją, a puszczę zamieszkują także setki gatunków roślin i ptaków.

Stare Miasto w Warszawie

Stare Miasto w Warszawie zostało wpisane na Listę UNESCO w 1980 roku⁵⁶. To unikalne miejsce, gdzie po II wojnie światowej odbudowano niemal wszystkie zabytki. Około 85% tego obszaru zostało zniszczone w 1944 roku⁶.

Pomimo zniszczeń, odtworzono stare budynki, ulice i mury obronne. Możemy tu zobaczyć Zamek Królewski i Kolumnę Zygmunta⁵.

Stare Miasto ma współrzędne 52.2498°N 21.0122°E⁷. Znalazło się na Liście UNESCO we wrześniu 1980 jako ważny obiekt kulturowy. To jest około 30. miejsce na tej liście⁶.

Wybrane kryteria to: bycie ważnym w historii architektonicznym i łączenie z ważnymi wydarzeniami⁷.

Stare Miasto mierzy około 10 hektarów⁷ i ma około 170 domów⁷. Od XV wieku liczba domów tuż po zakończeniu wojny wzrosła z kilkuset do prawie 5000⁷.

Po Powstaniu Warszawskim w 1944 roku, ocalało tylko 6 z ponad 260 domów⁷. Ale odbudowano je i Stare Miasto odzyskało dawny blask⁶.

Cała praca przywracania trwała do 1953 roku. Katedra św. Jana została odbudowana już w 1955⁶. Zamek Królewski, miejsce ważnych wydarzeń, czekał na odbudowę latami. Ostatecznie, było to w latach 1975-1984⁶.

Obiekt	Charakterystyka	Data odbudowy
Zamek Królewski	Dawna siedziba władców, miejsce uchwalenia Konstytucji 3 maja	1975-1984
Katedra św. Jana	Została odbudowana po zniszczeniach podczas powstania	1956
Kolumna Zygmunta III Wazy	Najstarszy pomnik Warszawy, wzniesiony w 1644 roku	–
Pałac Pod Blachą	Odbudowany po zniszczeniach w 1944 roku, obecnie siedziba Fundacji Teresy Sahakian	–
Kamienica Pod Okrętem	Gotycka kamienica, przebudowana w XVII wieku	–
Pomnik Warszawskiej Syrenki	Stoi pośrodku Rynku Starego Miasta	–
Restauracja „Krokodyl”	Mieści się w gotyckich piwnicach kamienicy Klucznikowskiej	–
Winiarnia „Fukiera”	Znana od ponad 300 lat, odbudowana po zniszczeniach w 1944 roku, siedziba Stowarzyszenia Historyków Sztuki	–

Stare Miasto w Zamościu

Stare Miasto w Zamościu dodało się do Listy UNESCO w 1992 roku⁸. To piękne renesansowe miasto założono w 1580 r.⁹ przez hetmana Jana Zamoyskiego. Widać tu oryginalne ulice, pozostałości murów obronnych i wiele starych budynków. Wszystkie one łączą różne style architektoniczne z Włoch i Europy Środkowej.⁹ Jego sercem jest Rynek Wielki otoczony przez budynki, które inspirowane były ideałami włoskiego miasta.

Dzielnica Starego Miasta jest jedną z szesnastu w Zamościu⁹. Jej wyjątkowy układ zaprojektował włoski architekt Bernard Morando.⁹ To miejsce ma unikalną geometrię, z ulicami, które krzyżują się pod kątem prostym, tworząc kształt sześciokąta.⁹

W tej części Zamościa znajdują się liczne miejsca kulturalne, jak muzea czy galerie⁹. Jest tu też wiele ważnych szkół. Stare Miasto tętni życiem, pełne jest sklepów, restauracji i hoteli⁹. Znajdują się tu także miejsca wypoczynku, jak park miejski, oraz wiele pomników upamiętniających ważne postacie i wydarzenia.

Zamość nazywany jest „Perłą Renesansu”. Zasługuje na to ze względu na swoje fortyfikacje, które nadal widać, oraz piękne budynki i katedrę, przedstawiające późny renesans⁸. Miasto znane jest również ze swojej funkcjonalności, bezpieczeństwa i przyjazności dla ludzi. Jego architektura i urbanistyka zachwycają.

Stare Miasto to żywy przykład pięknego i funkcjonalnego miasta. Zostało uznane przez UNESCO w 1992 roku⁸. Oprócz samego miasta, na Liście Światowego Dziedzictwa znajdują się też jego fortyfikacje i okoliczne tereny. To miejsce objęte ochroną konserwatorską zawiera wiele ulic i zabytków, jak choćby Park Miejski czy Rotundę⁸.

Zamość znakomicie ilustruje ideał miasta z epoki renesansu. Jego urbanistyka jest równie funkcjonalna, co piękna⁸.

Średniowieczny zespół miejski Torunia

W XIII wieku Zakon Krzyżacki założył miasto Toruń. Obecnie jest ono częścią Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO, od 1997 roku¹⁰. Toruń był ważny w handlu jako członek Hanzy¹¹. Stare Miasto jest pełne zabytków, jak gotyckie kamienice i kościoły.

Toruń stał się Skarbem Kultury Świata według UNESCO w 1997 roku¹⁰. To jedno z 15 miejsc w Polsce uznanych za takie od 1978¹⁰. Znajduje się tu wiele zabytków architektonicznych, opiekuje się nimi Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków.

W 2004 w Toruniu powstała Liga Polskich Miast UNESCO¹⁰. 20-lecie wpisania Torunia na listę UNESCO obchodzono w 2017 roku, z festiwalem kulturalnym¹⁰.

Torunia wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa podczas 21. sesji UNESCO w 1997 roku¹¹. Składa się z Trzech Miast i zamku krzyżackiego¹¹. To dziedzictwo kulturowe z kategorii obiektów spełniających kryteria UNESCO II i IV¹¹.

Stare Miasto powstało około 1236 roku i jest unikalnie zbudowane¹¹. W obrębie znajdują się znane zabytki, takie jak Katedra czy Ratusz¹¹.

W zespole znajdują się także spichlerze, domy i kościoły. Są tu budynki z różnych epok, m.in. gotyk i renesans¹¹. Dzięki nim kompleks ma unikatowy charakter i piękno¹¹.

Zamek krzyżacki w Malborku

Zamek krzyżacki w Malborku jest na Liście UNESCO od 1997 roku¹². Jest to szczytowe dzieło architektury gotyckiej obronnej z epoki średniowiecza. Został zbudowany między XIII a XIV wiekiem, służąc jako siedziba mistrzów zakonu.¹³ Po zniszczeniach w II wojnie, zamek odbudowano i dziś uznaje się go za jedno z najważniejszych miejsc obronnej architektury w Europie¹³.

Malbork Castle jest największym ceglany zamkiem obronnym w Europie¹². Początki jego budowy sięgają drugiej połowy XIII wieku¹⁴. Tutaj, na terenie Znamięcia UNESCO, znajdują się trzy części zamku: Wysoki, Średni, oraz Niski¹³. Oprócz zamków, kompleks ten składa się ze znaczących budynków jak Kościół Najświętszej Marii Panny, wież, kaplic czy domów mieszkalnych¹³.

Muzeum Zamkowe w Malborku powstało w 1961 roku¹⁴. To jedna z najczęściej odwiedzanych kulturalnych instytucji w Polsce¹². Muzeum pielęgnuje trzy zamki i ich historię. W kolekcjach znajdziemy dzieła sztuki, rzemiosło, architekturę, a także bursztyn i militaria¹⁴.

Zamek w Malborku, wpisany na Listę UNESCO w 1997 roku, jest największym gotyckim zamkiem w Europie¹⁴. Został zbudowany przez Zakon Krzyżacki. Jego historia obejmuje różne fazy budowy, od rusztowania dla komturów, przez siedzibę mistrzów, do czasów królów polskich¹³.

Wpis na Listę UNESCO podniósł prestiż zamku¹². Pozwolił też na otrzymanie funduszy na renowację. Dzięki temu, Malbork i okoliczne tereny stały się bardziej popularne turystycznie. To potwierdza dużą ilość odwiedzin w Muzeum Zamkowym, szczególnie po pandemii¹².

UNESCO doceniło kompleks zamkowy w Malborku w 1997 roku, podczas 21. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa¹³. Analizy jego wartości zaczęły się już w XVIII wieku. Od tamtej pory, badania nad zamkiem prowadzone są systematycznie¹³.

Informacja	Wartość
Współrzędne geograficzne	54°02′23″N 19°01′40″E/54,039722 19,027778¹³
Numer referencyjny UNESCO	847¹³
Data wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO	1997¹³¹²¹⁴
Kryteria wpisu	II, III, IV¹³
Właściciel	Muzeum Zamkowe w Malborku¹³
Okres budowy	od ok. 1280 do połowy XV wieku¹³
Powierzchnia całego kompleksu	Zamek Wysoki, Zamek Średni, Zamek Niski oraz m.in. Kościół Najświętszej Marii Panny, wieże, kaplice i zabudowania mieszkalne¹³
Znaczenie	Exemplary medieval defensive-residential architecture in Central Europe¹³
Cena zakupu przez króla polskiego	190 000 florenów (ok. 660 kg złota)¹³

Zamek krzyżacki w Malborku jest ważną atrakcją turystyczną od kiedy znalazł się na liście UNESCO w 1997 roku¹². Jego zwiedzanie to podróż przez historię Polski i historię samego budynku. To niepowtarzalne doświadczenie¹³¹²¹⁴.

Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny zespół architektoniczny i krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy

Kalwaria Zebrzydowska to sanktuarium z ważnymi miejscami kultu pasyjnego i maryjnego w Polsce. Znajduje się tu barokowa bazylika, klasztor i urokliwy park pielgrzymkowy.¹⁵

Określa się je mianem „Polskiej Jerozolimy”. To przyciąga wiele osób pielgrzymujących i turystów.¹⁵

Tylko Kalwaria Zebrzydowska jest na światowym dziedzictwie UNESCO. Jest to jedna z ponad tysiąca kalwarii w Europie.¹⁶ Jej wpis na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO trwał aż 11 tygodni. Zrobili to 10-osobowi specjaliści.¹⁶ Decyzja o wpisaniu na listę bazowała na dwóch głównych kryteriach.¹⁶

Obejmuje ona obszar 5,5 km²¹⁵. W Kalwarii mieszka 4,454 ludzi, co daje gęstość zaludnienia 809,8 os./km² na 30 czerwca 2021 r.¹⁵.

Miasto Kalwaria Zebrzydowska oficjalnie powstało w 1617 r. Zachowało prawa miejskie do końca XIX wieku, a potem je odzyskało w 1934 r.¹⁵ Znajduje się tu na różnych wysokościach, od 335 do 527 m n.p.m.¹⁵ Razem z gminą miastem wieś liczyła 20,012 mieszkańców w 2019 r.¹⁵

Historyczne sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej zyskało uznanie UNESCO w 1999 r. za swój wyjątkowy zespół architektoniczny. To jedyna taka kalwaria na świecie.¹⁵ Sektor przemysłowy opiera się tu głównie na stolarstwie artystycznym. Miasto słynie ze Wystawy Meblarskiej, gdzie można zobaczyć rękodzieło.¹⁵

Tu znajdziesz wielkie zabytki jak sanktuarium i wiele kaplic. Wszystko to przyciąga ludzi.¹⁵ Architektura jest mieszanką stylów niderlandzkiego manieryzmu, baroku i rokoka.¹⁵ W mieście działają instytucje kultury, takie jak Centrum Kultury, Sportu i Turystyki. Organizują one Dni Kalwarii i wspierają lokalny folklor.¹⁵ Jest też miejsce dla sportu, z stadionem i klubami, np. MKS Kalwarianka.¹⁵

Kalwaria Zebrzydowska ma długą historię od XVII wieku. Została założona pod opieką Wojewody Krakowskiego.¹⁵ Na świecie jest 788 miejsc na Liście UNESCO. W Polsce Kalwaria Zebrzydowska jest jednym z nich.¹⁶

Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy

Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy są unikatowymi miejscami na mapie Europy. Zostały uznane przez UNESCO w 2001 roku¹⁷. Ich budowa rozpoczęła się w XVII wieku, po okresie wojen, dzięki traktatowi westfalskiemu.¹⁷ To powstały wtedy znak tolerancji wobec różnych wyznań.

Kościół w Świdnicy to największa drewniana barokowa świątynia protestancka na świecie.¹⁸ Przez 2017 uznano ją za pomnik historii, z cmentarzem, na którą warto zwrócić uwagę.¹⁸ Szybko po rozpoczęciu budowy, bo już po 10 miesiącach, odbywały się w niej nabożeństwa.¹⁸ Ma wiele części, w tym specjalne pomieszczenia na różne uroczystości i 27 drzwi dla ważnych gości.¹⁸

To miejsce może pomieścić niesamowitą liczbę 7,5 tysiąca osób. Wykonano je tylko z naturalnych materiałów, nie używając nawet gwoździ.¹⁸ Takie podejście do budowy przyczyniło się do uzyskania tytułu jednego z nowych cudów Polski przez National Geographic.¹⁸

W 2001 roku miasta związane z Kościołami Pokoju, Jawor i Świdnica, zostały uhonorowane przez UNESCO¹⁹. Niestety, kościół w Głogowie padł dwukrotnie ofiarą katastrof, podczas której go częściowo zniszczono.¹⁹ Dzisiaj zwiedzanie tych wyjątkowych miejsc kosztuje 10 złotych normalnie i 5 złotych ulgowy.¹⁹ Można je odwiedzać między kwietniem a październikiem, zauważając różnice w godzinach zwiedzania dla obu miast.¹⁹

Obrazek wygenerowany przez AI – może różnić się od rzeczywistości

Drewniane kościoły południowej Małopolski

Na Liście UNESCO od 2003 roku znajduje się 6 drewnianych kościołów z południowej Małopolski.²⁰ Są one zbudowane w technice zrębowej, typowej dla północy i wschodu Europy. Ich historia sięga od XVI do XIX wieku.²⁰ Stanowią niepowtarzalne dziedzictwo kulturowe tego obszaru.

Wieś Haczów kryje najstarszy spośród nich – z 1388 roku.²⁰ Dzięki badaniom dendrochronologicznym wiadomo, że jodły do jego budowy pochodzą sprzed XVi wieku.²¹ Od 2003 roku wpisany jest on na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, obok innych drewnianych kościołów gotyckich.²¹

Te drewniane kościoły są jednonawowe, z orientacją wschód-zachód.²¹ Mają wysokie dachy kryte gontem, zbudowane z drewna jodłowego lub modrzewiowego. Użyto techniki więźbowo-zaskrzynieniowej do pokrycia dachem nawy i prezbiterium.²¹

Elementy gotyckie wnętrz, jak ambony i chrzcielnice, są cenne pod względem historycznym.²¹ Świadczą o religijności lokalnego społeczeństwa i znaczeniu kościołów.²¹ Konstrukcje drewniane pełnią dziś funkcję sakralną, ale wymagają specjalnej troski. Świadczą o tym zniszczone, historyczne malowidła w kościele w Haczowie.²¹

W regionie południowej Małopolski znajduje się wiele innych ważnych kościołów z drewna.²⁰ Przykłady to Kościół św. Mikołaja w Bączalu Dolnym z 1667 roku oraz Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Libuszy z XVI wieku.²⁰ Są to tylko kilka z wielu kościołów, które leżą w różnych powiatach.²²

Park Mużakowski

Park Mużakowski jest ważnym miejscem wpisanym na Listę światowego dziedzictwa UNESCO w 2004 roku²³. Znajduje się na granicy pomiędzy Polską i Niemcami, nad rzeką Nysą Łużycką. Na jego obszarze, około 700 hektarów²³, znajdziemy wiele pięknych zakątków. Został stworzony w XIX wieku przez księcia Hermanna von Pücklera-Muskau.

Ten park to miejsce o unikalnym krajobrazie, zajmujące ponad 700 ha²⁴. Jest podzielony rzeką między Bad Muskau i Łęknicę. Po wojnie obszar ten podzielono między Polskę i Niemcy. Polska dostała około 500 ha, a Niemcy ok. 1/3.

Do Parku Mużakowskiego przyjeżdża wiele turystów²³, zarówno z Polski, jak i z innych krajów. Liczba odwiedzających przekracza 300 tysiące rocznie²⁴. Park jest otwarty dla zwiedzających przez całą dobę. Usługi przewodników są płatne.

W parku są różne sposoby na zwiedzanie, np. spacerując lub jeżdżąc rowerem czy konno²³. Są tam ważne obiekty, takie jak Nowy Zamek czy Most Królewski. Poleca się zwiedzić także Mosty Podwójny i Angielski, które łączą dwie części parku²³.

Cały Park Mużakowski obejmuje teren ponad 700 ha, z czego większość jest w Polsce²⁵. Jego wpisanie na Listę UNESCO miało miejsce w 2004 roku²⁴,²⁵. Od lat 1988 do 2020 prowadzono weń prace rewaloryzacyjne, podzielone na 6 etapów.²⁵

Na terenie parku odnaleziono wiele ważnych śladów z przeszłości, m.in. pozostałości Bramy Kobleńskiej²⁵. Aktualnie, prowadzone są tu prace związane z odnową Szkółek i Jeziora Skowronków²⁵. Park otrzymuje wsparcie finansowe m.in. z Programu INTERREG Polska-Saksonia i Ministerstwa Kultury²⁵.

Hala Stulecia we Wrocławiu

Hala Stulecia we Wrocławiu jest na Liście UNESCO od 2006 roku²⁶. Została zbudowana między 1911 a 1913 rokiem według planów Maxa Berga²⁷. To ogromny budynek z wielką kopułą, co jest jednym z najważniejszych przykładów architektury nowoczesnej w Polsce.

Hala spełnia trzy kategorie UNESCO: pokazuje geniusz swojego twórcy, odzwierciedla kulturę epoki i mówi o historii²⁶. Razem z innymi obiektami udowadnia, że Dolny Śląsk ma ważne dziedzictwo. Inne zabytki z tego regionu to Kościoły Pokoju w Świdnicy i Jaworze.

Budowla powstała bardzo szybko, co było technologicznym osiągnięciem²⁶. Jej innowacyjne rozwiązania inspirowały inne projekty. W 2007 roku obchodzono tu uroczystość wejścia na Listę UNESCO z udziałem ważnych osób.

Hala Stulecia ma miejsca dla 10 000 osób²⁷. Została uznana przez UNESCO za wartościową w 2006 roku²⁷. To popularne miejsce wśród turystów z powodu bliskości innych atrakcji.

Obok głównej sali można zobaczyć inne ciekawe budowle. Wśród nich są Pawilon Czterech Kopuł, Pergola czy Igła²⁷.

Hala przetrwała wojnę bez większych uszkodzeń, choć organy ucierpiały²⁷. W przeszłości gościła różne wydarzenia, jak wielkie koncerty i sportowe zawody. Dziś wciąż organizuje się tu różne imprezy, pokazujące historię i architekturę obiektu.

Mieści się tu mnóstwo różnych wydarzeń, w tym edukacyjne programy dla dzieci²⁸. Hala jest znana z „Igrzysk śmierci”. W ciągu roku odbywa się tu wiele imprez, od maratonów po koncerty.

Kompleks oferuje wiele dodatkowych atrakcji, jak fontanna i ogród. Jego wpisanie na Listę UNESCO podkreśla jego kulturowe znaczenie. Do obiektu jest łatwy dostęp różnymi środkami transportu.

Drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat

Drewniane cerkwie to niezwykły zespół 16 budowli sakralnych. Znajdują się w polskim i ukraińskim Karpa

Na Liście UNESCO są od 2013 roku. Budowano je między XVI a XIX wiekiem. Każda z nich ma inny styl, jak halicki czy łemkowski.

Ich konstrukcja to tzw. zrębowa. Jest typowa dla tej okolicy. Wpisano je na listę wraz z 8 innymi cerkwiami z Ukrainy.²⁹

W Polsce mamy 8 takich cerkwi. Są w różnych miejscach, jak Chotyniec czy Radruż. Każda ma swoją historię i wyjątkowe detale.

Można tam zobaczyć piękne polichromie i ikonostasy. A także nagrobki na cmentarzach. To pokazuje rozwój sztuki sakralnej i kultury w tym regionie.³⁰

Cerkwie są ważnym elementem kultury Karpat. Świadczą o bogatej historii. Ich obecność na Liście UNESCO podkreśla ich znaczenie dla całego świata.

Obrazek wygenerowany przez AI – może różnić się od rzeczywistości

Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku w Tarnowskich Górach oraz system gospodarowania wodami podziemnymi

Kopalnia w Tarnowskich Górach to unikalne miejsce, które od 2017 roku uznaje UNESCO za cenne. Jest ona zabytkiem górnictwa na Górnym Śląsku. Obejmuje ona część historii tej okolicy przez sztolnie i galerie. Co ważne, kopalnia pokazuje nam, jak ludzie dawniej zarządzali wodami podziemnymi³¹.

To miejsce pokazuje bogatą historię górnictwa nie tylko Kopalni w Tarnowskich Górach, ale też regionu. Kopalnia jest ważnym miejscem dla tej części Europy³¹.

Zrealizowanie wniosku o wpis na Listę UNESCO wymagało ogromnego wysiłku. Aby pokazać wartość tego miejsca, przygotowano raporty. One miały około 1000 stron, a także plan zarządzania miał 300 stron³².

Ten proces kosztował ponad 300 000 złotych. Wniosek złożyli przedstawiciele Polski do UNESCO w styczniu 2016 roku. Potem, ekspertów odwiedziło miejsce w kwietniu 2016 roku. Kolejna weryfikacja przez ICOMOS miała miejsce w sierpniu i wrześniu³².

W 2017 roku podpisano umowę na rzecz ochrony dziedzictwa górniczego w Śląsku. Decyzja o wpisie na Listę UNESCO zapadła w lipcu. Obiekt dostał numer 1539. Uroczystości odbyły się w listopadzie tego samego roku³².

Tarnowskie Góry są znane z najważniejszej historycznie kopalni w Polsce oraz nowatorskiego systemu zarządzania wodami³¹. Historia kopalni dzieli się na dwie części, z intensywnym wydobyciem od 1784 roku³¹. Miasto odegrało ważną rolę w historii innowacji przemysłowej. Wykorzystywano tu m.in. energię parową do odwadniania³¹.

Krzemionkowski region pradziejowego górnictwa krzemienia pasiastego

Krzemionkowski region pradziejowego górnictwa krzemienia pasiastego leży w Górach Świętokrzyskich. To zaprezentuje stare kopalnie krzemienia z około 5 tysięcy lat temu, które są dziedzictwem UNESCO od 2019 roku.³³ Są tu ponad 4000 szybów górniczych, które osiągały głębokość nawet 9 metrów. Kopalnie te pokazują, jak rozwijały się techniki górnicze w epoce neolitu.³³

Uwaga skupia się na obszarze zwanym Krzemionkami, który ma 349,2 hektara. Znajduje się tam główne pole górnicze i dwa mniejsze. Jest także osada górników prehistorycznych.³³ Kopalnie działały tam między około 3900 a 1600 rokiem przed naszą erą.³³

Odkryto różne rodzaje kopalni, jak jamowe czy komorowe, z głębokościami do 9 metrów.³³ Pokazuje to, jak zaawansowani byli górnicy tysiace lat temu.³⁴

Krzemień pasiasty, który wydobywano w Krzemionkach, był jednym z najrzadszych surowców na świecie. Te kopalnie były wyjątkowo zaawansowane. Narzędzia górnicze z tego miejsca pokazują największą różnorodność na świecie.³³

W 2019 roku Krzemionki dostały się na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Jest to 16. wyróżnienie dla Polski. Podkreśla to unikalną wartość obszaru dla kultury światowej.³³³⁴

Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy

Pradawne i pierwotne lasy bukowe w Karpatach i Europie, wpisane na Listę UNESCO w latach 2007-2021, to nienaruszone lasy. Po epoce lodowcowej rozprzestrzeniły się na Alpy, Karpaty, Dinarydy oraz Pireneje.³⁵ To obszary z unikalnymi ekosystemami leśnymi, ważne dla różnorodności biologicznej.

³⁵ Te lasy goszczą stare drzewa i bukowce.³⁵ Są kluczowe dla poznania historii rodzaju Fagus, ważnego ekologicznie na świecie.

³⁵ Buczyny prezentują złożone ekosystemy na różnych środowiskowych gradientach.³⁵ Lasy znajdują się na różnych wysokościach, ukazując różnorodność europejskich lasów bukowych.

³⁵ Buk jest istotnym elementem europejskich lasów liściastych.³⁶ „Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy” to unikalne lasy na Liście UNESCO. Znajdują się w 18 krajach europejskich na strefie umiarkowanej.

³⁶ Projekt ma 93 części, w tym 4 w Bieszczadzkim Parku Narodowym.³⁶ Lasy bukowe zajmują niewielki procent obszaru leśnego w badanych krajach, ale mają duże znaczenie przyrodnicze.

³⁶ Grupa „Bieszczady” została dodana do Listy UNESCO w 2021. Ma cztery obszary w lasach bukowych. Obejmuje łącznie dużą powierzchnię ziemi, bogatą w różnorodne formy życia, w tym duże drapieżniki.

¹ Polska ma 17 obiektów UNESCO z 2023, w tym 15 kulturowych i 2 przyrodnicze.¹ To miasta, lasy i zabytki, jak Kraków, Auschwitz-Birkenau, Puszcza Białowieska i inne.

Wniosek

Polska ma wiele do zaoferowania w kwestii dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. Mamy 17 miejsc na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.³⁷ To unikalna kolekcja, która zawiera zarówno architekturę, jak i obszary przyrodnicze.

Wpisanie na tę listę oznacza ważne zobowiązanie. Musimy dbać o te skarby dla przyszłych pokoleń.³⁷ Zwiedzanie tych miejsc to prawdziwa lekcja historii i kultury Polski.

³⁸ Cerkwie w Karpatach doczekały się pozytywnej opinii od ICOMOS. Dzięki temu część z nich jest już na liście. W Polsce znajduje się 8 takich obiektów.

Niektóre z naszych skarbów to Stare Miasto w Krakowie i Kopalnia Soli w Wieliczce. Mamy także obóz Auschwitz-Birkenau.³⁸ Obecnie 13 miejsc z Polski jest na światowej liście UNESCO.

³⁷ Na liście UNESCO znajduje się 1199 obiektów z 168 krajów. Polska zaangażowała się we wspieranie dziedzictwa już w 1976 roku.³⁷ Posiadamy 21 przedstawicieli w Komitecie Światowego Dziedzictwa.

FAQ

Ile obiektów z Polski jest wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO?

W Polsce znajduje się 17 miejsc na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Z tej liczby 15 to obiekty kulturowe, a 2 to przyrodnicze.

Jakie jest znaczenie wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO?

Być na liście UNESCO to duże wyróżnienie. Oznacza, że miejsce ma ważną wartość kulturową lub przyrodniczą dla całego świata. Daje to prestiż ale i zobowiązanie do opieki nad miejscami dla przyszłych pokoleń.

Jakie kryteria muszą spełniać obiekty, aby zostać wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO?

Aby dostać się na listę, miejsce musi spełniać przynajmniej jedno z 10 kryteriów. Te warunki mówią o unikalności i ważności danego obiektu dla ludzkości. Mogą dotyczyć zarówno architektury, jak i środowiska naturalnego.

Jakie są najważniejsze obiekty z Polski wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO?

Do ważnych obiektów z Polski należą m.in.: Historyczne Centrum Krakowa, Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni, oraz Auschwitz-Birkenau. Inne to Puszcza Białowieska, Stare Miasto w Warszawie, Stare Miasto w Zamościu i inne. Każdy z nich przyczynia się do historii i piękna naszego kraju.

Jakie znaczenie ma wpisanie obiektu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO dla Polski?

Bycie na liście UNESCO zwiastuje: Polska ma mnóstwo wartości do zaoferowania światu. Więcej niż prestiż, to zobowiązanie do troski i ochrony naszych skarbów dla przyszłych generacji.

Linki do źródeł

Ocena artykułu

Oddaj głos, bądź pierwszy!